ក្នុងសិក្ខាសាលាថ្នាក់ជាតិ ស្តីពី ការពិគ្រោះយោបល់លើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ ស្តីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល កាលពីថ្ងៃទី ០៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៥នៅវិមានរដ្ឋសភា ឯកឧត្តម កើត រិទ្ធ រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងយុត្តិធម៌ បានមានប្រសាសន៍ថា ឯកឧត្តមបានសង្កេតឃើញថា មានការលើកឡើងខុសពីការពិត និងបកស្រាយខុសជាច្រើនអំពីសេចក្តីព្រាងច្បាប់ សមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ដែលក្នុងនោះឯកឧត្តមបានចាប់អារម្មណ៍ថា «ជាការពិតច្បាប់នេះមិនមានអ្វីអាក្រក់ទេ គ្រាន់តែមានអ្នកខ្លះយកទៅបកស្រាយខុស ក្នុងគោលបំណងប្រឆាំងនឹងការរៀបចំរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល»។
ឯកឧត្តម កើត រិទ្ធ បានលើកឡើងថា យោងតាមច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា មាត្រា៤២ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ មានសិទ្ធបង្កើតសមាគម និងគណបក្សនយោបាយ សិទ្ធិនេះត្រូវកំនត់ក្នុងច្បាប់ ហើយនៅក្នុងនោះ ច្បាប់ស្តីអំពីគណបក្សនយោបាយគឺមានហើយ និងបានអនុវត្តមកដល់បច្ចុប្បន្ន ប៉ុន្តែដោយឡែកច្បាប់សមាគម គឺអត់ទាន់មានទេ។
ឯកឧត្តម មានប្រសាសន៍ថា « ឥលូវយើងចោទជាសំនួរថា តើវាដល់ពេលត្រូវមានច្បាប់ហើយឬនៅ? តើនៅក្នុងពិភពលោកនេះប្រទេសណាខ្លះដែលមិនទាន់មានច្បាប់ស្តីពី NGO ? ខ្ញុំគិតថាប្រហែលជាកម្ពុជាស្ថិតនៅក្នុងចំណោមប្រទេសភាគតិចបំផុត ដែលមិនទាន់មានច្បាប់នេះ ការរៀបចំច្បាប់គឺមានភាពចាំបាច់នៅក្នុងការធានាការពារសិទ្ធិ ហើយនិងការលើកកម្ពស់នីតិរដ្ឋនៅកម្ពុជា » ។ ឯកឧត្តមបន្តថា យើងបានតាមដានជាប់ជារហូត នូវមតិយោបល់នានាដែលបានបញ្ចេញជាសាធារណៈ ឬក៏មិនចេញជាសាធារណៈ។ យើងតែងយកយោបល់នេះក្នុងការគិតពិចារណា ហើយក្នុងរយៈកាលចុងក្រោយនេះ អ្វីដែលយើងពិនិត្យឃើញ គឺថា ការដែលតំរូវឲ្យមានច្បាប់ជាការចាំបាច់បំផុត។
ឯកឧត្តម កើត រិទ្ធ បានមានប្រសាសន៍បន្ថែមថា មានការសម្តែងមតិថាច្បាប់នេះ បិទសិទ្ធសេរីភាព ច្បាប់នេះរឹតត្បិតរាល់សកម្មភាពរបស់អង្គការ ប៉ុន្តែឯកឧត្តម បញ្ជាក់ថា ការនិយាយនេះ គឺបន្ទរពីមាត់មួយទៅមាត់មួយ ដោយអ្នកខ្លះមិនទាន់ទាំងដឹងអំពីច្បាប់នេះមានន័យ និងខ្លឹមសារថាយ៉ាងម៉េចផង។ ខ្លះបារម្ភថាច្បាប់នេះចេញទៅប្រាកដជាដាក់កំហិតអំពីរចនាសម្ព័ន្ធរបស់ NGO។ ឯកឧត្តមឆ្លើយតបវិញថា « ប៉ុន្តែដល់ពេលមើលច្បាប់ គឺវាអត់មានអញ្ចឹង គាត់បារម្ភហ្នឹងគឺគាត់បារម្ភតាំងពីពេលអត់ទាន់បានឃើញច្បាប់ គឺស្ថិតនៅជាសេចក្តីព្រាងនៅឡើយ ប៉ុន្តែពេលគាត់បានឃើញច្បាប់គាត់បារម្ភអំពីការអនុវត្តទៅវិញ»។ ឯកឧត្តមបានបញ្ជាក់ថា គាត់បារម្ភនោះគឺខុសទាំងអស់ ព្រោះខ្លឹមសារច្បាប់ចេញមកអត់ដូចអ្វីដែលជាការបារម្ភរបស់គាត់នោះទេ ហើយឥលូវច្បាប់នេះ អ្វីដែលជាការបារម្ភមួយគឺការរង់ចាំមើលទិដ្ឋភាពក្នុងការអនុវត្តន៍។
ឯកឧត្តម មានប្រសាសន៍ថា អ្វីដែលជាអាទិភាពរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលក្នុងការរៀបចំសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ គឺរាជរដ្ឋាភិបាលតែងចាត់ទុកថា NGO គឺជាដៃគូរដ៏មានសក្ដានុពលសំរាប់ការអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ។ សារៈសំខាន់នេះមិនអាចទាត់ចោលបានទេនូវការចូលរួមចំណែករបស់NGO គឺជាការចាំបាច់។ មានការលើកឡើងថា ក្នុងមួយឆ្នាំៗហិរញ្ញប្បទានទៅឲ្យNGO មានពី៦០០.០០០.០០០ (ប្រាំមួយរយលាន) ទៅ៧០០.០០០.០០០ (ប្រាំពីររយលាន) ដុល្លា។ ថវិកានេះច្រើនណាស់សំរាប់ចូលរួមក្នុងការអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ ប៉ុន្តែNGO ដែលទទួលប្រាក់មួយចំនួនមិនបានដឹងពីម្ចាស់ជំនួយថាជាអ្នកណាផង។ នៅអ៊ឺរ៉ុប និងនៅប្រទេសសង្គមប្រជាធិបតេយ្យមាន NGOមួយត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងគោលដៅផ្សព្វផ្សាយមនោគមន៍នយោបាយ គឺបង្កើតសំរាប់ផ្សព្វផ្សាយនយោបាយជារបស់ក្រុម ISIS។ ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ជឿថាគេមិនអនុញ្ញាតឲ្យបង្កើតទេ ជាបញ្ហាសន្តិសុខក្នុងតំបន់ ហើយមួយចំនួនធំ ជាការលាងសម្អាតប្រាក់ ការធ្វើហិរញ្ញប្បទានភារវកម្ម តែងជ្រកក្រោមស្លាកNGO។
ឯកឧត្តម កើត រិទ្ធ បញ្ជាក់ទៀតថា អ្វីដែលចង់ឆ្លុះបញ្ចាំងបំផុតគឺការការពារសិទ្ធិសេរីភាព បើប្រៀបធៀបជាមួយច្បាប់ NGO កាលពីមុន ដែលមាននៅក្នុងតំបន់ និងនៅក្នុងពិភពលោក ខ្ញុំមិនហ៊ានយកច្បាប់NGO របស់កម្ពុជាប្រៀបធៀបជាមួយច្បាប់របស់ប្រទេសអាមេរិច រឺប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យធំៗទេ ប៉ុន្តែប្រហែលជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យធំៗ មានការរឹតត្បិតទៅលើ NGO ជាងច្បាប់របស់កម្ពុជាបច្ចុប្បន្នផង។
ឯកឧត្តបន្តថា យើងអាចឆែកមើលមហាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យធំជាងគេ គឺឥណ្ឌា តើច្បាប់ឥណ្ឌាចែងអ្វីខ្លះ ដើម្បីធានាការពារសន្តិសុខជាតិរបស់ប្រទេសគេ? ច្បាប់របស់បារាំង ច្បាប់របស់អាមេរិចកាំង បូករួមទាំងច្បាប់របស់ជប៉ុន ច្បាប់ប្រទេសថៃ ច្បាប់របស់ឥណ្ឌូនេស៊ី។ នៅបែកអាស៊ីនេះ ច្បាប់ NGOនៅប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ដើម្បីអាចទទួលហិរញ្ញប្បទាន ពីបរទេសNGO ត្រូវទទួលការអនុញ្ញាតពីរដ្ឋាភិបាល ប៉ុន្តែកម្ពុជាមិនដើរលើជំរើសនេះទេ។ ឯកឧត្តមបានលើកឡើងថា « តើអ្វីទៅដែលជាការអាះអាងថា ជាការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពពិតប្រាកដ និងថាច្បាប់នេះគឺមហាអាក្រក់ ប៉ុន្តែតាមយោបល់ពីភាគីនានា ដូចជាមិនអាក្រក់ដូចដែលអ្វីដែលបានលឺពីខាងក្រៅនោះទេ។ សូមសំឡឹងមើលចំនុចវិជ្ជមានរបស់ច្បាប់នេះវិញ ព្រោះមុននឹងធ្វើច្បាប់នេះ ក្រុមការងារបានស្រាវជ្រាវច្បាប់ច្រើនណាស់ តាំងពីពេលធ្វើពង្រាងច្បាប់នេះមកម៉្លេះ»៕
